प्रत्येक शिक्षण मूलत- आत्मशिक्षणच असते. ज्ञानरचनावादाचा असा विश्वास आहे की प्रत्येक मूल आपले ज्ञान स्वत- तयार करत असते.
शिकण्याची पद्धत म्हणून स्वयंअभ्यास म्हणजे दुसऱ्याच्या मदतीशिवाय स्वत-च अभ्यास करणे होय.
स्वत: स्वयं-अनुभवाद्वारे शिकण्याची अपेक्षा येथे असते. यात महत्त्वाची भूमिका ही स्वयंनिर्देशित शिकण्याची असते. म्हणजेच स्वत-लाच सूचना देत समजून घेणं आवश्यक असते. आपणच स्वत-ला सतत प्रशिक्षण देत राहणे गरजेचे. स्वसंवाद आत्मशिक्षणाकडे घेउन जातो.
स्वयंशिक्षण का?
तुम्ही समस्येशी संघर्ष करण्यास सुरुवात करता तेव्हा शक्यतो उपाय, उत्तर शोधायला लागता. जे स्वत-च्या अनुभवावर अवलंबून असतात. हे केवळ स्वयंशिक्षण प्रक्रियेद्वारे शक्य आहे. दुसऱ्यांनी दिलेल्या व्याख्यानातून ते शक्य होत नाही. सर्व विद्यार्थ्यांकडे शिक्षणाची समान गती असतेच असे नाही. प्रत्येक व्यक्तीकडे एका मुद्द्याकडे पाहण्याचा वेगळा मार्ग असतो. म्हणून, स्वत:चे शिक्षण स्वत-च्या वेगाने करण्यास यामुळे मदत होते. प्रत्येक मुलाने त्यासाठी स्वयंशिक्षणाचा मार्ग शोधला पाहिजे. स्वत-लाच समस्यांचे निराकरण शोधण्यास प्रोत्साहित, प्रेरित करणे आवश्यक आहे. तुम्ही शिकण्यासाठी स्वत- जबाबदार असता. यासाठी पाठ्यपुस्तका व्यतिरिक्त माहितीचे विविध स्रोत आणि कौशल्ये वापरणे शक्य आहे.
स्वयंअध्ययनाच्या पायऱ्या
1) पहिला टप्पा - स्वत:ची प्रेरणा आणि शिकण्याची उत्सुकता आवश्यक असते. आपण आपल्या पालकांच्या, शिक्षकांच्या किंवा इतर कोणासाठीही शिकत नाही, आपण स्वत-च्या उन्नतीसाठी शिकतो. आपण शिकतो कारण ती आपली गरज असते. तुम्ही आणि तुम्ही एकटेच तुमचे भविष्य घडवू शकता.
2) दुसरा टप्पा - आपल्या अभ्यासाची उद्दिष्टे ठरवा. वर्षाच्या शेवटी आपण काय साध्य करू इच्छिता यासारखे दीर्घकालीन उद्दिष्ट झाले. अगदी अल्प मुदतीचा हेतू असू शकतो जसे की, आज मी पहिल्या कवितेमधील शब्दार्थ समजून घेणार आहे. शिक्षकांनी पाठविलेले वर्कशीट सोडवणार आहे.
3) तिसरा टप्पा - एखादी प्रारंभिक कृती ज्यामध्ये पुढील कामांसाठी विद्यार्थ्यांचा सहभाग, आनंददायक आणि प्रेरणा असेल. या क्रियेमुळे पुढे मुख्य कृती करण्यास आपण तयार व्हाल.
4) चौथा टप्पा - मुख्य कृती काय करायची आहे ते ठरवा. काय अपेक्षित आहे याबद्दल स्पष्ट सूचना नक्की करा. त्यांची विविध पायऱ्यांमध्ये रचना करा. शिकण्याच्या प्रक्रियेचा विचार करून कृतींची रचना करा. स्वयंअध्यनासाठी लागणारे सर्व टप्पे आपल्यासाठी स्पष्ट झाले आहेत का हे पहा.
5) पाचवा टप्पा - सूचना, टिप्स, तंत्रे, मंत्रे, उदाहरणे, स्पष्टिकरणांच्या मार्गात मदत देऊन प्रक्रिया सुकर करा. अशी कल्पना करा की जणू आपण एका वर्गात शिकत आहात आणि स्वत-ला सूचना देत आहात.
6) सहावा टप्पा - वेळ पाळण्याविषयी जागरूक राहा. प्रत्येक क्रियेसाठी वेळ मर्यादा घालून घ्या. दिलेल्या वेळेचे अनुसरण करण्याचा स्वत-शी आग्रह धरा. ठरावीक कालावधीत कृती झालीच पाहिजे असा वेग ठेवा.
7) सातवा टप्पा - स्वत:चे मूल्यांकन करण्यासाठी कृतींची रचना करा. निकषांसह एक सोपी कृती दिली पाहिजे. शिकणे झाले आहे की नाही याचे निर्देशक स्पष्ट असले पाहिजेत.
एकलव्याप्रमाणे स्वत-ला घडवण्यातच आपली खरी प्रगती अवलंबून आहे. स्वयंअध्ययनाचे तत्त्व म्हणजे स्वयंप्रेरित व्हा, उद्दिष्ट ठरवा, सराव करा, आत्मपरिक्षण करा. इतर काय करतात यापेक्षा मी काय करतो ते महत्त्वाचे.
-डॉ. उमेश प्रधान udpradhan@gmail.com
--------------------------------------------------------------------------------------
Admission Guidance 2022 :
Get complete Admission Guidance without stepping out of your house.
1) Options-form filling assistance for all rounds of State quota & All India Quota
2) Guidance in obtaining all Government Documents, necessary for admissions for eligible students (Nationality/Domicile/EWS/EBC/Income/Caste Certificates etc.)
3) Explanation of difficult instructions given in Admission brochures
4) Suggestions based on last year's cut offs & College Preference List
5) Updated information of the rules & regulations issued by the Admission Authority & Govt and Courts from time to time.
6) Guidance till the end of all rounds.
7) Dedicated Experienced Counsellors
Engineering Admission Guidance Form (BE/BTech) :
Admission Guidance 2022: WhatsApp https://wa.me/917720025900
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1.jpg)
Admission Guidance 2022: WhatsApp https://wa.me/917720025900
Get real-time alerts and all the news on your phone with the all-new VidyarthiMitra app. Download from Google Play
Aptitude Test | Career Counselling | Option From Filling | Admission Assistance |
Call 77200 25900 or 77200 81400
11th Admissions (FYJC) & DTE Cut-off | Cutoffs 2022 |
We bring you the fastest and relevant notifications on Bank, Railways, and Govt Jobs. Stay Connected
Join us on WhatsApp https://wa.me/917720025900
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Get free Educational & jobs alert on WhatsApp OR Telegram(https://t.me/VidyarthiMitra) Save this mobile number (77200 25900) on your phone as VidyarthiMitra.org and send WHATSAPP message (Your Name, City & Interest)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'विद्यार्थी मित्र' जॉईन करा आणि मिळवा न्यूज, नोकरी, शासकीय व निमशासकीय नोकऱ्यांच्या जाहिराती व माहिती अगदी विनामूल्य ते ही आपल्या व्हॉटस्अॅपवर किंवा* *टेलेग्राम (https://t.me/VidyarthiMitra) हा मोबाईल नं. सेव्ह करून आपले <नाव> <शहराचे नाव> <नोकरी> ७७२०० २५९०० मेसेज पाठवा.
भावनिक बुद्धिमत्तेच्या विकासाची गरज
‘बीबीए/बीसीए’ला ‘सीईटी’ का?
Career Opportunities in Physiotherapy
UPSC Exam Preparation Tips
दातांचे डॉक्टर व्हायचंय?
Career In Fashion Designing
एनसीसी उमेदवारांना भारतीय सैन्यात थेट अधिकारी होण्याची संधी
‘डिझाइन’मध्ये करिअर करायचंय?
12.jpg)
माझी स्पर्धा परीक्षा: ‘प्लॅन बी’ वेळेत निश्चित करा
2.jpg)
AI Trends 2024
वर्क फ्रॉम होम करायचे आहे? मग, ‘हे’ करिअर ऑप्शन आहेत बेस्ट
4.jpg)
These are the top 5 Indian cities with highest employer intent
How To Prepare For NEET UG Along With Class 12 Board Exam
MPPSC Result 2019 Out
Skill Development Courses 2024
UPSC Free Coaching
Career Tips
एनआयटी एमसीए कॉमन प्रवेश परीक्षा
5.jpg)
नवीन शैक्षणिक धोरणातही ‘एआय’चा समावेश!
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी
9.jpg)
जाहिरात क्षेत्रात करिअर करायचे आहे? मग, ‘हे’ कोर्सेस तुम्ही करायलाच हवेत
Career Tips
6.jpg)
एमपीएससीची तयारी
8.jpg)
डिजिटल मार्केटिंग - काळाची गरज
Career Options for Arts Stream
करिअर घडविताना : आर्किटेक्चरसाठी प्रवेश प्रक्रिया
नोकरीची संधी
1.jpeg)
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी:कौशल्ये शिकणे गरजेचे
तुम्हाला Apple मध्ये जॉब कसा मिळू शकतो?
Career In Railways
करिअरमध्ये अपयशाची चिंता न करता शिकत राहणे महत्वाचे
.png)
UPSC-MPSC : समुद्राची पातळी वाढणे म्हणजे काय
कॉर्पोरेट कम्युनिकेटर बनायचंय? जाणून घ्या या क्षेत्रातील संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉइंट एन्ट्रन्स स्क्रीनिंग टेस्ट
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इंग्रजी अभ्यासानंतरच्या करिअरच्या वाटा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: पाठांतराच्या 'या' सोप्या टिप्स नक्की वाचा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विदेशात शिक्षणाची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: अकरावी ऑनलाईन प्रवेशासाठी आज अखेरची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: फूटवेअर डिझायनिंगमध्ये उत्तम करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नऊ रंग करिअरचे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: स्पर्धा जिंकण्यासाठी ‘एआय’ आधारित मार्केटिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: खगोल भौतिकी प्रवेश परीक्षा
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे क्षेत्र निवडताना
Career Guidance 2023: Important tips for UPSC Interview round
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नोकरीसाठीच स्पर्धा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: करिअरची निवड करताना
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इव्हेंट मॅनेंजमेंटमधील करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ध्यानधारणा आणि अभ्यास
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: उच्च शिक्षण आणि मानसिक स्वास्थ्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे करिअर क्षेत्र
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉईंट अ‍ॅडमिशन टेस्ट फॉर मास्टर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एनडीएच्या परीक्षेची तयारी कशी करावी?
3.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सामाजिक मानसशास्त्र वृत्ती
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: चॅटजीपीटी/एआय/डिकोडिंग/कोडिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विपश्‍यना आणि जीवन
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कॉमन लॉ ॲडमिशन टेस्ट
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एक्साइज इन्स्पेक्टर
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ‘स्टेम’ क्षेत्रातील मुलींचे शिक्षण आणि प्रतिनिधित्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: तुम्हाला प्रश्न पडतात का?
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कौशल्याधिष्ठित जगाचा ‘स्किल्ड’ पासवर्ड
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: संवादाचं कौशल्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: गुगल कंपनीमध्ये इंटर्नशिप आणि नोकरीची सुवर्णसंधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: हिंदी भाषेमधील करिअरचे पर्याय
महाराष्ट्र अभियांत्रिकी शिक्षक सेवा गट-अ’ पदांची भरती २०२३
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सांस्कृतिक उपक्रमावरील सहअभ्यासक्रम
SSC CGL Result 2023: CGL Tier 1 declared
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सर्वोच्च व्यावसायिक करिअर!
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कम्फर्ट झोनमधून बाहेर पडा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सकारात्मक बदलांच्या पाऊलखुणा
वाटा करिअरच्या २०२३: इंजिनिअरिंग प्रवेश परीक्षा
.jpg)
वाटा करिअरच्या २०२३: बी.टेक मध्ये सर्वाधिक प्लेसमेंट असलेले ट्रेड जाणून घ्या
वाटा करिअरच्या २०२३: पेंट टेक्नॉलॉजीमध्ये करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: डिझास्टर मॅनेजमेंट क्षेत्रात करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: संगणकासह संलग्न शाखांकडेच कल
2.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यातील अडथळे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: परदेशी शिक्षणासाठी चेवनिंग शिष्यवृत्ती
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: बाह्य व्यक्तिमत्त्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नर्सिंग वैद्यकीय क्षेत्रातील उत्तम करिअर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
वाटा करिअरच्या २०२३: फॅशन इंडस्ट्रीमध्ये नोकरीच्या चांगल्या संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: नोकरीच्या चांगल्या संधीसाठी प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम
Indian Coast Guard Recruitment 2023
वाटा करिअरच्या २०२३: मुक्त, दूरस्थ आणि ऑनलाइन पद्धतीचे शिक्षण
Students of 8th to 12th Std. & Under Graduates
Aptitude Test | Expert Counselling | Discover Career
Enquiry : info@vidyarthimitra.org
For Mock Exams MHT-CET, JEE, NEET
More->
WhatsApp AlertsIndia's Leading Educational Web Portal now available on Google play store Click to Download
.jpg)
2.jpg)
8.jpg)
.png)
