वनसेवा मुख्य परीक्षेच्या पेपर दोनमधील पर्यावरण आणि वनविषयक मुद्दय़ांच्या तयारीबाबत या लेखामध्ये चर्चा करण्यात येत आहे. मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिकांचे विश्लेषण केल्यास अभ्यासाची दिशा आणि विस्तार निश्चित करता येतो. या विश्लेषणाच्या आधारावर पर्यावरणाशी संबंधित मुद्दे आणि वनसंवर्धनाशी संबंधित राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय उपक्रम या घटकांची तयारी पुढीलप्रमाणे करता येईल.
पर्यावरणविषयक मुद्दे
* यातील पर्यावरण प्रदूषण, खाणकामाशी संबंधित पर्यावरणीय समस्या, हरितगृह परिणाम, कार्बन ट्रेडिंग, हवामान बदल या प्रत्येक मुद्दय़ावर प्रश्न विचारण्यात आले आहेत.
* पर्यावरणीय प्रदूषण अभ्यासताना प्रदूषणाचे प्रकार (वायू, जल, मृदा, ध्वनी, आण्विक, इ.), त्यांचे मानवी आरोग्य, हवामान इत्यादीवरील परिणाम समजून घ्यावेत. याबाबतची आंतरराष्ट्रीय मानके, संयुक्त राष्ट्र संघटनेतील ठराव इत्यादी बाबी समजून घ्याव्यात.
* हवा, पाणी आणि मृदेच्या प्रदूषणास जबाबदार प्रदूषकांचे प्रकार, त्यांचे स्रोत, त्यांच्या वातावरणातील प्रमाणाची मर्यादा, त्या मर्यादेबाहेर वाढ झाल्यास मानवी आरोग्य व हवामानावर होणारे परिणाम याबाबतची राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय मानके, वाहनांच्या प्रदूषण मर्यादेची भारत मानके यांचा आढावा घ्यायला हवा.
* प्रदूषणाच्या ऐतिहासिक व व्यापक परिणाम केलेल्या जागतिक व राष्ट्रीय स्तरावरील घटना माहीत असायला हव्यात. तसेच महत्त्वाच्या प्रदूषित नद्या, शहरे, त्यांची राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील क्रमवारी, त्यांच्यामधील प्रदूषणाचे स्रोत, प्रमाण, प्रदूषण नियंत्रणासाठीचे प्रयत्न यांचा आढावा घ्यावा.
* हरितगृह परिणाम व हवामान बदल या संकल्पना व्यवस्थित समजून घ्यायला हव्यात. हरितगृह वायू, त्यांचे हवेतील प्रमाण, त्यांचे स्रोत, त्यांच्यामुळे होणारे परिणाम बारकाईने समजून घ्यावेत.
* प्रदूषणाच्या नियंत्रणासाठीचे राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील प्रयत्न समजून घ्यायला हवेत. त्याबाबत वसुंधरा परिषद, क्योटो प्रोटोकॉल, पॅरीस परिषद इत्यादी महत्त्वाच्या परिषदा व त्यातील ठराव माहीत असावेत. यामध्ये कार्बन ट्रेडिंग ही संकल्पना समजून घ्यायला हवी.
* यामध्ये पर्यावरणविषयक कायद्यांचा अभ्यासही आवश्यक आहे. जल, वायू, ध्वनी नियंत्रणविषयक कायद्यांमधील व्याख्या, प्रदूषणाच्या मर्यादा, दंड, शिक्षा, अधिकारी या बाबतच्या तरतुदी व्यवस्थित समजून घ्याव्यात. केंद्र व राज्य शासनाची पर्यावरणपूरक धोरणे माहीत असायला हवीत.
* उत्खनन आणि खाणकाम या बाबींचे भूरूप, हवामान, जलस्रोत, मानवी आरोग्य यांवरील तसेच इतर सामाजिक व सांस्कृतिक परिणाम समजून घ्यायला हवेत. देशातील अशा उपक्रमांचे ठळक परिणाम व त्यामुळे न्यायालये किंवा शासनाने घेतलेले महत्त्वाचे निर्णय विचारण्यात आले आहेत. त्यामुळे त्यांचा आढावा आवश्यक आहे.
वनसंवर्धनासाठीचे प्रयत्न
* यामध्ये कृषी वानिकी, सामाजिक वनीकरण, संयुक्त वन व्यवस्थापन, वनविषयक कायदे, वन संवर्धनामध्ये कार्यरत राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय संस्था, रात्रीय वने व जागतिक वारसा स्थळे या मुद्दय़ांचा समावेश केलेला आहे. या प्रत्येक मुद्दय़ावर प्रश्न विचारलेले आहेत, तसेच याबाबतच्या चालू घडामोडींचाही प्रश्नामध्ये समावेश आहे.
* कृषी वानिकी, सामाजिक वनीकरण आणि संयुक्त वन व्यवस्थापन या संकल्पना, यामध्ये समाविष्ट उपक्रम, त्यांची उद्दिष्टे अशा उपक्रमांमधील भौगोलिक वैविध्य समजून घ्यावेत. या मुद्दय़ांवर संकल्पनात्मक प्रश्न विचारण्याचा कल जास्त दिसून येतो.
* भारताची वन धोरणे, वन कायदा, वन्यजीव संरक्षण कायदा, वन संवर्धन कायदा यांचा अभ्यासक्रमामध्ये उल्लेख असल्याने त्यांचा अधिक बारकाईने अभ्यास करणे आवश्यक आहे. कायद्याची पार्श्वभूमी, महत्त्वाच्या व्याख्या, अंमलबजावणी अधिकारी, गुन्ह्य़ाचे स्वरूप, निकष, अपीलीय प्राधिकारी, तक्रारी / अपिलासाठीची (असल्यास निर्णय देण्याची / कार्यवाहीची) कालमर्यादा, दंड / शिक्षेची तरतूद, अंमलबजावणीची प्रक्रिया – विहित मुदती, पार्श्वभूमी, असल्यास विशेष न्यायालये, नमूद केलेले अपवाद हे मुद्दे विशेषत्वाने अभ्यासावेत. यासाठी हे कायदे मुळातून वाचणेच जास्त व्यवहार्य ठरते.
* राष्ट्रीय वने व उद्याने, अभयारण्ये यांच्या व्याख्या, निकष, त्यांच्या व्यवस्थापनासाठी जबाबदार अधिकारी व यंत्रणा यांचा नेमका अभ्यास करावा. देशातील महत्त्वाची आणि महाराष्ट्रातील सर्व राष्ट्रीय वने व उद्याने, त्यांचे स्थान, त्यातील महत्त्वाचे वृक्ष व प्राणी पक्षी यांच्याविषयी कोष्टक पद्धतीत टिपणे काढून अभ्यास करावा. देशातील महत्त्वाची आणि महाराष्ट्रातील सर्व अभयारण्ये व ती ज्या प्राणी अथवा पक्ष्यांसाठी राखीव आहेत त्यांची माहिती, तसेच त्या वनांची इतर वैशिष्टय़े समजून घ्यावीत.
* आंतरराष्ट्रीय निसर्ग संवर्धन संघटना (IUCN), संयुक्त राष्ट्र पर्यावरण कार्यक्रम (UNEP), हवामान बदलावरील आंतरशासकीय समिती (IPCC) तसेच भारतीय वनस्पती सर्वेक्षण संस्था आणि प्राणी सर्वेक्षण संस्था यांचा स्थापना, उद्दिष्ट, रचना, कार्ये, वाटचालीतील महत्त्वाचे टप्पे या मुद्दय़ांच्या आधारे अभ्यास करावा.
* IUCN च्या रेड लिस्टमधील लुप्तप्राय जमातींचे वर्गीकरण व त्याचे निकष तसेच भारतातील लुप्तप्राय जमाती यांची माहिती करून घ्यावी.
* युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांमधील नैसर्गिक वारसा स्थळे माहीत असावीत. भारतातील जागतिक नैसर्गिक वारसा स्थळे आणि जैवविविधता हॉट्स्पॉट यांची नेमकी माहिती करून घ्यावी.
Aptitude Test | Career Counselling | Option From Filling | Admission Assistance |
Call 77200 25900 or 77200 81400
11th Admissions (FYJC) & DTE Cut-off http://www.vidyarthimitra.org/rank_predictor
For all latest Govt Jobs 2019, Railway Jobs, Bank Jobs and SSC Jobs log on to https://goo.gl/YPjt94 We bring you fastest and relevant notifications on Bank, Railways and Govt Jobs. Stay Connected
http://fyjc.vidyarthimitra.org
| Govt. & Private Jobs, Internships, Campus Drive, Off-campus & many more |
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Get free Educational & jobs alert on WhatsApp OR Telegram(https://t.me/VidyarthiMitra) Save this mobile number (77200 25900) on your phone as VidyarthiMitra.org and send WHATSAPP message (Your Name, City & Interest)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'विद्यार्थी मित्र' जॉईन करा आणि मिळवा न्यूज, नोकरी, शासकीय व निमशासकीय नोकऱ्यांच्या जाहिराती व माहिती अगदी विनामूल्य ते ही आपल्या व्हॉटस्अॅपवर किंवा* *टेलेग्राम (https://t.me/VidyarthiMitra) हा मोबाईल नं. सेव्ह करून आपले <नाव> <शहराचे नाव> <नोकरी> ७७२०० २५९०० मेसेज पाठवा
------------------------------------------------------------------------------
UPSC Civil Services 2023 Results:
UPSC CMS Recruitment 2024 :
SSC JE Registration 2024 Window Closes Tomorrow
UPSC CSE 2023-24 Final Result Released
UPSC 2023-24 Result 2024
UPSC CSE Result 2023 Date And Time
SSC GD Result 2024 Date
UPSC IAS Final Result 2023 Date
IAF Agniveervayu Phase 1 Exam Result 2024 Declared
UPSC Recruitment 2024
UPSC NDA 1 Admit Card 2024
NIFT Stage 2 Situation Test, Interview To Be Conducted Tomorrow
UPSC CDS Admit Card 2024 Expected To Be Released
UPSC IES, ISS 2024 Registration Starts
APPSC Group 2 Prelims Result 2024
UPSC ESE Main 2024 Exam Dates Announced
OSSC CHSL Mains Result 2023
RSMSSB CHO Provisional Answer Key 2024 Released
Sainik School Counselling 2024
APPSC Group 2 Prelims Result 2024
Odisha SSC CGL 2024 Registration Process Starts
SSC Delhi Police, CAPF SI Final Results 2023
CGPSC SSE 2023 Mains Exam Timetable Released
SSC Constable GD Answer Key 2024
Result for UPSC NDA and NA 2 Exam 2023 Declared
Jobs Technicians in Railways
UPSC Engineering Examination 2024 Prelims Result Out
JKPSC CCE Mains 2023 Admit Cards Released
Mpsc मंत्र: सामान्य विज्ञान प्रश्न विश्लेषण
JKPSC CCE Mains 2023 Admit Card
Indian Army Agniveer Recruitment 2024
UPSC EPFO Recruitment
SSC Announces Re-Exam For Constable GD 2024
SSC GD Answer Key 2024
Bihar Police SI Mains Result 2024 Declared
SSC Stenographer Grade C Result Announced
Gujrat Police Recruitment 2024
AISSEE 2024 Final Answer Key Released
APPSC Group 1 Hall Tickets 2024 Out
JPSC Prelims Admit Card 2024
BPSC TRE 3.0 Admit Card 2024
BPSC BAO Answer Key 2024
PSI मुलाखतीची तयारी
WBPSC SI Admit Card 2024
JKSSB Deputy Inspector Provisional Answer Key 2024
SSC JHT, SHT, JT 2023 Final Results Announced
SSC CHSL Final Result 2023
HPSC HCS Prelims Result 2024
CSIR CASE 2023 Answer Key Released
BPSC Agriculture Service Exam Admit Card
SSC Launches New Website - Fresh Registration Required For OTR
WBPSC SI Exam 2024 Dates Announced
RPSC SO Exam 2024 Admit Card
UPSSSC VDO Exam Results 2023
SSC LDC Final Answer Keys 2024
थेट परराष्ट्र मंत्रालयात नोकरीची संधी
Assam Police Constable Registration 2024
UPSC CSE 2024 Registration
UPSC IFS 2024 Registration
APPSC Group 2 Hall Ticket 2024
SSC Delhi Police, CAPF SI 2023
UP Police Admit Card 2024
CRPF Exam
SSC GD Constable Exam 2024
UPSC CSE 2024 Notification
TSPSC Group 4 Result 2023
UP Police Constable Exam 2024
BPSSC SI Prelims Result 2023
SSC GD Admit Card 2024
IAF AgniveerVayu Recruitment 2024
SSC Bharti 2024
HSSC CET Group C Result 2024
BPSSC SI Main Admit Card 2023
CRPF HCM Final Result 2023 Announced
DSSSB Admit Card 2024 Released
वनरक्षक पदासाठी तब्बल 44 हजारांवर अर्ज
Indian Coast Guard
CSIR CASE 2023
UP Police Admit Card 2024
AFCAT Admit Card 2024
UPSSSC PET Result 2023
SSC February 2024
BPSSC Result 2023
UPSC IES, ISS Final Results 2023
SSC Delhi Police Constable Final Result 2023
RPSC RAS Main Exam 2023 Postponed
3.jpg)
RRB ALP Recruitment 2024: Registration begins
BPSC Recruitment 2024
UP Police Constable Recruitment 2024
IAF Agniveer Vayu Recruitment 2024
BPSC Recruitment 2024
Assam APSC CCE 2024
OPSC Lecturer Group B Admit Card 2023
SSB Admit Card 2024
IBPS SO Prelims Result 2023
BPSC 68th Result
UPPBPB Police Constable Recruitment 2024
Students of 8th to 12th Std. & Under Graduates
Aptitude Test | Expert Counselling | Discover Career
Enquiry : info@vidyarthimitra.org
For Mock Exams MHT-CET, JEE, NEET
More->
WhatsApp AlertsIndia's Leading Educational Web Portal now available on Google play store Click to Download
