Blog
MockExam

Civil Services

Civil Services

यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास

PUBLISH DATE 21st April 2020

प्रस्तुत लेखामध्ये आपण आर्थिक आणि सामाजिक विकास या यूपीएससी पूर्वपरीक्षेमधील भारतीय अर्थव्यवस्थेशी संबंधित घटकाची चर्चा करणार आहोत.  २०११ पासून ते २०१९ पर्यंत या घटकावर एकूण ४८ प्रश्न विचारण्यात आलेले आहेत. यावरून हा घटक पूर्वपरीक्षेच्या दृष्टीने किती महत्त्वपूर्ण आहे याची आपणाला कल्पना करता येते.

जागतिकीकरणाच्या सर्वव्यापी परिणामामुळे भारतीय अर्थव्यवस्थेमध्ये काही महत्त्वपूर्ण बदल घडून आलेले आहेत. भारत सरकारने १९९१ मध्ये आर्थिक सुधारणा धोरणाच्या अंतर्गत आर्थिक उदारीकरणाच्या नीतीचा अवलंब केला ज्याद्वारे भारतीय अर्थव्यवस्था खुली करण्यात आली. आपली अर्थव्यवस्था विकसनशील असल्याने समाजातील सर्व स्तरांतील घटकांना समन्यायी पद्धतीने लाभ घेता यावा यासाठी सर्वसमावेशक वाढ, शाश्वत विकासाला अनुसरून आर्थिक विकास साध्य करणे, सामाजिक क्षेत्र उपक्रम ज्याद्वारे आर्थिक आणि सामाजिक सक्षमीकरण करणे इत्यादी बाबींना अधिक महत्व देण्यात आलेले आहे आहे, याची प्रचीती आपणाला १९९१ नंतर सरकारद्वारे आखल्या गेलेल्या विविध योजना, धोरणे व उपक्रम यावरून दिसून येते. या पार्श्वभूमीच्या आधारे या घटकाच्या अभ्यासाचे नियोजन करणे गरजेचे आहे.

आर्थिक आणि सामाजिक विकास या घटकामध्ये शाश्वत विकास, गरिबी अथवा दारिद्रय़ समावेशन, लोकसंख्याशास्त्र, सामाजिक क्षेत्रातील उपक्रम इत्यादी मुद्दे नमूद करण्यात आलेले आहेत.

शाश्वत विकास

यामध्ये शाश्वत विकास ही संकल्पना काय आहे, तसेच याची वैशिष्टय़े काय आहेत. आर्थिक विकासाच्या प्रक्रियेमध्ये याच्याशी संबंधित ध्येयधोरणे, सरकारमार्फत राबविल्या जाणाऱ्या विविध योजना, राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर याच्याशी संबंधित विविध घडामोडी आणि हाती घेण्यात आलेले उपक्रम याची मूलभूत माहिती असणे गरजेचे आहे.

गरिबी अथवा दारिद्रय़

या मुद्दय़ाचा अभ्यास करताना सर्वप्रथम याची मूलभूत माहिती असणे गरजेचे आहे. गरिबी ही संकल्पना काय आहे आणि याचे किती प्रकार आहेत, निरपेक्ष गरिबी व सापेक्ष गरिबी काय आहे. या प्रकारच्या गरिबीचे निकष कसे ठरविले जातात. गरिबीनिर्मूलनासाठी सरकारमार्फत कोणत्या योजना राबविल्या जातात. सरकारमार्फत वेळोवेळी  गरिबीचे निकष ठरविण्यासाठी स्थापन करण्यात आलेल्या समित्या, तसेच या समित्यांनी दिलेले अहवाल इत्यादीशी संबंधित वस्तुनिष्ठ माहिती तसेच विश्लेषणात्मक आकलन असणे गरजेचे आहे.

समावेशन

भारतामध्ये जी आर्थिक विकास  प्रक्रिया चालू आहे त्यामध्ये समाजातील वंचित घटकालाही या प्रक्रियेचा जास्तीत जास्त लाभ कसा पोहोचवता येईल, तसेच या वंचित घटकाचे या प्रक्रियेमध्ये समावेशन करण्यासाठी सरकारमार्फत उपयोजित केलेली धोरणे, वितीय समावेशकता, इत्यादीशी संबंधित माहिती संकलित करून हा मुद्दा तयार करावा लागणार आहे.

लोकसंख्याशास्त्र

यामध्ये लोकसंख्या आणि आर्थिक विकास याच्यामध्ये नेमका काय संबंध आहे. आर्थिक विकासामुळे लोकसंख्या वाढीवर कोणते परिणाम झालेले आहेत, भारतातील जनगणना पद्धत, जन्म दर, बालमृत्य दर, आयुर्मान दर, लोकसांख्यिकी लाभांश यासारख्या संकल्पनांची मूलभूत माहिती व याच्याशी संबंधित आकडेवारी याची योग्य माहिती असणे गरजेचे आहे. तसेच, राष्ट्रीय लोकसंख्या धोरण, लोकसंख्यावाढीची कारणे, लोकसंख्या स्थिरीकरण इत्यादीची माहिती असावी लागते. थोडक्यात या मुद्दय़ाचा अभ्यास हा आर्थिक विकासाच्या कलेने करणे अपेक्षित आहे.

सामाजिक क्षेत्रातील उपक्रम

भारत हा कल्याणकारी राज्याचा पुरस्कर्ता आहे म्हणून या मुद्दय़ाचा अभ्यास करताना आपणाला भारतामध्ये जे सर्वसमावेशकवाढीचे धोरण आखण्यात आलेले आहे, त्यानुसार हा घटक अभ्यासणे महत्त्वाचे आहे. अर्थात समाजातील विविध घटकांसाठी सरकारमार्फत राबविल्या जाणाऱ्या विविध आर्थिक आणि सामाजिक सक्षमीकरणासाठीच्या योजना, उपक्रम इत्यादींची माहिती अभ्यासणे क्रमप्राप्त आहे.

उपरोक्त सर्व मुद्दय़ांतर्गत अनेक संकल्पनांचा अंतर्भाव आहे आणि या संकल्पनांचे आपणाला योग्य आकलन असणे गरजेचे आहे, ज्यामुळे या घटकाची परीक्षाभिमुख तयारी करणे सोपे जाते. याव्यतिरिक्त आपणाला सर्वसमावेशक वाढ, कृषी आणि कृषी संलग्न क्षेत्रे, औद्योगिक क्षेत्र, पायाभूत सुविधा, ग्रामीण विकास, भारतीय वित्तीय प्रणाली, भारताचा परकीय व्यापार, इत्यादीविषयी माहिती अभ्यासणे गरजेचे आहे. जरी हे विषय आर्थिक आणि सामाजिक विकास या घटकांतर्गत प्रत्यक्षरीत्या नमूद केलेले नसले तरीही गतवर्षीच्या प्रश्न विश्लेषणावरून या विषयावर अनेक प्रश्न विचारण्यात आलेले आहेत, हे आपल्या लक्षात येते. या घटकावर चालू घडामोडीच्या अनुषंगाने सर्वाधिक प्रश्न विचारले जातात. तसेच उपरोक्त नमूद मुद्दय़ातील अनेक घटक हे आर्थिक विकास या सामान्य अध्ययन-मुख्य परीक्षा पेपर तीनमधील विषयाची तयारी करण्यासाठी अभ्यासावे लागतात म्हणून या घटकाची सर्वंकष तयारी करणे अधिक उपयुक्त ठरते.

Get real-time alerts and all the news on your phone with the all-new VidyarthiMitra app. Download from Google Play

Aptitude Test | Career Counselling | Option From Filling | Admission Assistance | 

Call 77200 25900 or 77200 81400

11th Admissions (FYJC) & DTE Cut-off | Cutoffs 2020 |

For all latest Govt Jobs 2019, Railway Jobs, Bank Jobs and SSC Jobs log on to https://goo.gl/YPjt94 We bring you fastest and relevant notifications on Bank, Railways and Govt Jobs. Stay Connected

| Cutoffs & Opening Closing Ranks => CSAB 2020 | JoSSA 2020 | MHT-CET 2020 | MBA 2020 | Pharmacy 2020 | Polytechnic 2020

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Get free Educational & jobs alert on WhatsApp OR Telegram(https://t.me/VidyarthiMitra) Save this mobile number (77200 25900) on your phone as VidyarthiMitra.org and send WHATSAPP message (Your Name, City & Interest)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'विद्यार्थी मित्र' जॉईन करा आणि मिळवा न्यूज, नोकरी, शासकीय व निमशासकीय नोकऱ्यांच्या जाहिराती व माहिती अगदी विनामूल्य ते ही आपल्या व्हॉटस्अॅपवर किंवा* *टेलेग्राम (https://t.me/VidyarthiMitra) हा मोबाईल नं. सेव्ह करून आपले <नाव> <शहराचे नाव> <नोकरी> ७७२०० २५९०० मेसेज पाठवा

Related News

यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th July 2025

MPSC Group C Result
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
10th July 2025

UPSC CMS Admit card 2025:
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
8th July 2025

ICMAI CMA Result 2025 Declared
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
5th July 2025

MPSC व UPSC पुर्व परिक्षेत उत्तीर्ण होवून मुख्य परीक्षेस पात्र होणाऱ्या प्रत्येकी १०० विद्यार्थ्यांना पुस्तके खरेदीसाठी अर्थसहाय्य
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
5th July 2025

पुणे महानगरपालिका : स्पर्धा परिक्षा मार्गदर्शन केंद्र अर्थसहाय्य MPSC / UPSC
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th June 2025

ICAI CA Final May 2025 Results Expected Soon
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
26th June 2025

MPSC Exam: 'एमपीएससी'चा मोठा निर्णय!
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
23rd June 2025

PRATIBHA Setu UPSC
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st June 2025

Indian Navy Agniveer 2025 Result Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st June 2025

Indian Army Nursing Assistant Admit Card 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st June 2025

UPSC ESE Prelims Result 2025 Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
18th June 2025

Indian Army Agniveer GD Admit Card 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
18th June 2025

SSC Constable GD Result 2025 (Out)
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th June 2025

UPSC CSE Mains 2025 registration begins
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th June 2025

SSC GD Constable Result 2025 Expected Date
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th June 2025

SSC GD Constable Result 2025 Soon At ssc.gov.in
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th June 2025

UPSC CSE Prelims Result 2025 Declared At upsc.gov.in
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
23rd May 2025

UPSC To Introduce Biometric Authentication And AI Surveillance From June 2025 To Prevent Exam Malpractices
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st May 2025

CSIR JSA - JST Answer Key 2025 Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st May 2025

UPSC Prelims Exam 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
20th May 2025

Gk Quiz in Marathi
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
20th May 2025

UPSC Indian Forest Service 2024 Results Declared
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
19th May 2025

'एमपीएससी'च्या गट ब परीक्षेचा निकाल लागला
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th May 2025

MPSC Group B Exam Result
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
16th May 2025

UPSC 2026 Calendar OUT: Check Full List Of Exam Date
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
14th May 2025

UPSC Prelims Admit Card 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
14th May 2025

UPSC Mains: Question Papers of the Previous Years
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th May 2025

CUET UG 2025 Begins Tomorrow; Check Strict Dress Code, Exam Day Guidelines And Centre Rules Announced By NTA
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th May 2025

ICAI Announced Revised Schedule For CA Inter And Final Exams 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
10th May 2025

UPSC CSE Prelims 2025, Important notice for PwBD candidates
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
10th May 2025

SSC Revised Exam Calendar 2025 Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
10th May 2025

UPSC Prelims 2025 Postpone
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
7th May 2025

CUET UG 2025 Intimation Slip Released at cuet.nta.nic.in
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
3rd May 2025

Top Government Jobs May 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th April 2025

UPSC NDA 1 Result 2025 Is Likely To Announce Soon At upsc.gov.in.
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
23rd April 2025

CUET PG 2025 Answer Key Released For 157 Subjects
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
23rd April 2025

UPSC NDA 1 Result 2025 Date And Time:
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
22nd April 2025

SSC GD Constable Result 2025 Expected Soon At ssc.nic.in
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
22nd April 2025

UPSC CSE 2024 Final Results OUT: Shakti Dubey Secures Rank 1; Over 1000 Candidates Recommended For IAS, IPS
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
22nd April 2025

UPSC Final Result 2024 Toppers List
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st April 2025

Important updates Staff Selection Commission
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st April 2025

UPSC Final Result 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th April 2025

MPSC Prelims 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th April 2025

CSIR December 2024 final answer key released on csirnet.nta.ac.in
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th April 2025

SSC releases important notice regarding registration and exam schedule
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
16th April 2025

ICAI CA May admit card 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
3rd April 2025

SSC GD Result 2025 Out Soon
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
3rd April 2025

UPSC NDA Admit Card 2025 Release Soon
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
1st April 2025

IBPS PO Result 2025: Provisional Allotment List Out For Probationary Officer (PO).
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
1st April 2025

IBPS Clerk Mains Result 2025 Released Today
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
18th March 2025

UPSC IES/ISS 2025 rejected candidates' list released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
11th March 2025

Registration for UPSC CMS 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
7th March 2025

राज्यसेवा मुख्य परीक्षा-कृषीघटक- शेतीपूरक क्षेत्रे आणि अन्नसुरक्षा
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
8th March 2025

UPSC Civil Services Prelims Exam 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
6th March 2025

NDA/NA Exam 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
6th March 2025

UPSC CAPF 2025 recruitment:
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
6th March 2025

UPSC CAPF ACs 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
4th March 2025

RPF SI Physical Test 2025: PET/ PMT Dates, Requirements for Male and Female...
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
3rd March 2025

RPF SI Cut Off 2025 Out
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
1st March 2025

महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग (MPSC) अभियांत्रिकी सेवा परीक्षा 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th February 2025

RRB RPF Constable Admit Card 2025 OUT, Check Steps to Download Railway Constable Hall Ticket, City Intimation Slip, Exam Date
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th February 2025

SSC CPO 2024 paper 2 exam city
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
22nd February 2025

UPSC Civil Services Prelims 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st February 2025

UPSC Civil Services prelims 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st February 2025

भूगोल – उर्वरित मुद्द्यांची तयारी, राज्य सेवा मुख्य परीक्षा
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
20th February 2025

UPSC CMS 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
19th February 2025

UPSC CSE 2025:
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
17th February 2025

UPSC CSE 2025 extended application
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
14th February 2025

एमपीएससी मंत्र : राज्यसेवा मुख्य परीक्षा;
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
14th February 2025

UPSC Introduces Changes In Online Application System
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
13th February 2025

UPSC Indian Economic And Statistical Service Exams 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
13th February 2025

UPSC introduces changes in online application process
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
10th February 2025

UPSC CSE 2025
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
14th January 2025

UPSC CDS I Result 2024: Marks of recommended candidates out
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
13th January 2025

MPSC PSI Exam Result: महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगातर्फे उपनिरीक्षकपदाचा निकाल जाहीर
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
11th January 2025

UPSC CSE 2024: UPSC Personality Test Date Revised
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
4th January 2025

UPSC LDCE Admit Card 2024 Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
31st December 2024

MPPSC SSE 2023 Mains Result Released At mppsc.mp.gov.in
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
31st December 2024

UPSC NDA Registration 2025 Last Date Today
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
21st December 2024

UPSC CSE 2024: UPSC Civil Services
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
14th December 2024

MPSC Exam: 'एमपीएससी'च्या गट-ब, गट-क पदभरतीसाठी कार्यपद्धती निश्चित
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
13th December 2024

UPSC IES, ISS 2024 Final Results Announced
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th December 2024

UPSC CSE 2024 Result
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
12th December 2024

UPSC NDA, CDS 1 2025 Exam Begins On April 13;
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
10th December 2024

UPSC CSE Mains Result 2024
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
9th December 2024

UPSC Exam 2025: 'यूपीएससी'चे सुधारित वेळापत्रक जाहीर
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
6th December 2024

SSC Exam Calendar 2025 For Upcoming Recruitments Out;
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
3rd December 2024

SSC GD Final Result 2024 Date And Time
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th November 2024

Indian Bank LBO Officer Result 2024 Out
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th November 2024

SSC CHSL Tier II Answer Key 2024: Last Chance To Raise Objections
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th November 2024

RPF SI Admit Card 2024 Likely To Be Released Today
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
28th November 2024

RRB RPF Exam Date 2024
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
23rd November 2024

UPSC ESE Final Result 2024 Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
18th November 2024

ICSI CSEET November Result 2024
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
11th November 2024

युवकांसाठी सरकारी नोकरी मिळवण्याची मोठी संधी; आयडीबीआय बँकेत भरती
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
11th November 2024

IBPS RRB PO Mains 2024 Scorecard Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
11th November 2024

Indian Navy INCET 01/2024 New Exam Date Announced
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
11th November 2024

UP Police Constable Result 2024
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
6th November 2024

UPPSC PCS, RO, ARO Exam Dates Released
यूपीएससी पूर्व परीक्षा: आर्थिक आणि सामाजिक विकास
23rd October 2024

RRB JE 2024 Application Status Link Active