दहावी-बारावीच्या टप्प्यावर करिअर निवड करताना सर्वप्रथम विद्यार्थ्यांनी आपल्या स्वतःची ओळख करून घेणे म्हणजेच आपल्या व्यक्तिमत्त्वाच्या पैलूंची जाणीव असणे महत्त्वाचे आहे.
याचबरोबर करिअर विषयक कल जाणून घेऊन त्यानंतरच अभ्यासक्रमांची निवड करणे महत्त्वाचे असून केवळ मानसशास्त्रीय कसोट्यांच्या आधारे करिअर निवड करण्याची मर्यादाही लक्षात घेणे तितकेच गरजेचे आहे.
सर्वसाधारणपणे करिअर निवडीसाठी विविध व्यक्तिमत्त्वाच्या पैलूंचे आकलन गरजेचे असून त्यामध्ये भावनिक बुद्धिमत्ता (इमोशनल इंटेलिजन्स), स्पष्टवक्तेपणा (ओपननेस), भावनाशीलता (न्युरोटिसिझम), सद्विवेकशीलता (कॉन्शसनेस), बहिर्मुख (एक्सट्राव्हरशन), सहविचारक्षमता (एग्रीएबलनेस), रोजगारक्षमता (एम्प्लोयाबिलिटी) आदी व्यक्तिमत्त्वाच्या पैलूंचा प्राधान्याने समावेश होतो. लवचिकपणा आणि कणखरता या दोन पैलूंचा विशेषत: भावनिक बुद्धिमत्तेत समावेश असून त्याचे विश्लेषणही महत्त्वाचे आहे. भावनिक बुद्ध्यांक हा करिअर निवडीमध्ये महत्त्वाचा पैलू आहे. विद्यार्थ्यांची चौकसवृत्ती आणि सर्वसाधारण जागरूकता ही करिअर निवडीच्या प्रक्रियेला पूरक असून अतिसंवेदनशीलता किंवा आत्मविश्वासकता हा व्यक्तिमत्त्वाचा पैलूही करिअरसाठी महत्त्वाचा ठरतो आहे.
कलनिश्चिती
अनेक मानसिक कसोट्यांद्वारे कार्यक्षमता तसेच विद्यार्थ्याच्या कृतीबाबत दक्ष नसणाऱ्या निष्काळजीपणाचा ही विचार करिअर निवडीसाठी होतो आहे. उभय संबंधांवर आधारित सहयोगीत्व आणि दैनंदिन व्यवहाराकडे दुर्लक्ष करणाऱ्या सहविचार क्षमतेचा कोशंट माहीत असणे हे कलनिश्चिती एवढेच महत्त्वाचे आहे.
कोणत्याही क्षेत्रातील करिअर निवडीच्या यशासाठी विद्यार्थ्याचा रोजगार क्षमताअंक म्हणजेच एम्प्लोयाबिलिटी कोशंट काढून घेणे गरजेचे आहे विकसित तसेच विकसनशील रोजगार क्षमतांक असलेल्या विद्यार्थ्यांना अनेक क्षेत्रांमध्ये सर्वाधिक संधी उपलब्ध आहेत. करिअर निवडताना व्यक्तिमत्त्वाच्या पैलूंच्या जाणीवे बरोबरच विद्यार्थ्यांना त्यांच्या करिअर विषयक कल (करिअर ॲप्टिट्यूड)ची माहिती असावी. आपल्या व्यक्तिमत्त्वाचे पैलू हे आपल्या करिअरविषयक कल निश्चितेशी सुसंगत आहेत का, याची पडताळणी विद्यार्थी व पालक करिअर समुपदेशकाद्वारे सहजपणे करू शकतात. अनेक वेळा वरील उल्लेखित व्यक्तिमत्त्वाच्या पैलूं व्यतिरिक्त अन्य पैलूंचा विचार आहे केला जातो. करिअर कल विषयक निवड कसोट्यांचा उपयोग करून घेणेही महत्त्वाचे आहे.
संधी लक्षात घ्या
दहावी-बारावीनंतर अभ्यासक्रमाची निवडही विविध क्षेत्रांची माहिती तसेच येत्या काळात नव्याने निर्मित होणाऱ्या क्षेत्राबद्दलचे आकलन आणि रोजगार उपलब्धतेची संधी आदींद्वारे करणे ही प्रक्रिया समजून घेणे गरजेचे आहे. दहावी-बारावीनंतर किती काळ आपण शिक्षण घेणार आहोत या ठरविलेल्या मुदतीवर आधारित ही अभ्यासक्रम निवडीचे निर्णय बदलू शकतात. कमी कालावधीसाठी अल्पमुदतीचे तंत्र कौशल्य अभ्यासक्रम तसेच मध्यम कालावधीसाठी ज्ञानसंवर्धिनीत आंतरशाखीय पूरक अभ्यासक्रम तसेच दीर्घ मुदतीसाठी आंतर परिवर्तनीय संशोधन अभ्यासक्रम अशा विविध प्रकारच्या करिअरसाठी आपण विचार करू शकतो. कौशल्याधारित अभ्यासक्रमांची निवड व्यक्तिमत्त्वाचे पैलू यांची एकत्रित सांगड घालून निवडलेल्या या करिअरमध्ये सर्वाधिक यश मिळवणे सहज शक्य आहे.
तंत्रशिक्षण अभ्यासक्रम, व्यावसायिक अभ्यासक्रम, कौशल्याधारित अभ्यासक्रम, ज्ञानाधिष्ठित अभ्यासक्रम त्याचप्रमाणे बहुविध कौशल्य अभ्यासक्रम आदींची निवड करताना अनेक शास्त्रीय पद्धतींचा वापर केला जातो. त्याची सखोल माहिती घेऊन करिअर समुपदेशकाद्वारे अभ्यासक्रम निवडणे सहज शक्य आहे. विविध प्रकारच्या शैक्षणिक पद्धतींमध्ये वरील उल्लेखित तसेच अन्य व्यक्तिमत्त्वाच्या पैलूंचा यथायोग्य वापर होत असल्याने अभ्यासक्रम निवडी पूर्वी स्वतःला ओळखणे, करिअरकलची निश्चिती करून घेणे व त्यानुसार विशिष्ट कालावधीसाठी शैक्षणिक अभ्यासक्रमाची निवड करणे अशी एकत्रित प्रक्रिया यशस्वीतेसाठी गरजेची आहे. व्यवसाय शिक्षण, तंत्रशिक्षण आणि उद्योजकीय शिक्षण आदी क्षेत्रांच्या एकत्रित अभ्यासक्रमांचा विचार प्राधान्याने होत आहे. जागतिकीकरणाच्या रेट्याने अत्याधुनिक नव कौशल्य निर्मितीची सांगड ही उपलब्ध अभ्यासक्रमाशी कौशल्यांद्वारे घेऊन करिअर निवडीचे अनेक प्रकार आज उपलब्ध आहेत. स्थानिक स्थळावरील रोजगार उपलब्धता आणि इंटरनेट माध्यमाद्वारे उपलब्ध झालेल्या विविध तंत्रकौशल्यांचा वापर आणि त्या कौशल्यांची निर्मिती ही करिअर निवडीसाठी महत्त्वाचा पर्याय ठरत असल्याने करिअर निवडीची शास्त्रीय कसोट्यांद्वारे परिणामकारकता स्पष्ट झाली आहे.
लेखक - प्रा. डॉ. दीपक ताटपुजे
(लेखक सिंबायोसिस आंतरराष्ट्रीय अभिमत विद्यापीठात संशोधन प्रकल्पांचे प्रमुख आहेत)
----------------------------------------------------------------------------------------------------
1.jpg)
Admission Guidance 2021: WhatsApp https://wa.me/917720025900
Get real-time alerts and all the news on your phone with the all-new VidyarthiMitra app. Download from Google Play
Aptitude Test | Career Counselling | Option From Filling | Admission Assistance |
Call 77200 25900 or 77200 81400
11th Admissions (FYJC) & DTE Cut-off | Cutoffs 2021 |
We bring you the fastest and relevant notifications on Bank, Railways, and Govt Jobs. Stay Connected
Join us on WhatsApp https://wa.me/917720025900
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Get free Educational & jobs alert on WhatsApp OR Telegram(https://t.me/VidyarthiMitra) Save this mobile number (77200 25900) on your phone as VidyarthiMitra.org and send WHATSAPP message (Your Name, City & Interest)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'विद्यार्थी मित्र' जॉईन करा आणि मिळवा न्यूज, नोकरी, शासकीय व निमशासकीय नोकऱ्यांच्या जाहिराती व माहिती अगदी विनामूल्य ते ही आपल्या व्हॉटस्अॅपवर किंवा* *टेलेग्राम (https://t.me/VidyarthiMitra) हा मोबाईल नं. सेव्ह करून आपले <नाव> <शहराचे नाव> <नोकरी> ७७२०० २५९०० मेसेज पाठवा.
भावनिक बुद्धिमत्तेच्या विकासाची गरज
‘बीबीए/बीसीए’ला ‘सीईटी’ का?
Career Opportunities in Physiotherapy
UPSC Exam Preparation Tips
दातांचे डॉक्टर व्हायचंय?
Career In Fashion Designing
एनसीसी उमेदवारांना भारतीय सैन्यात थेट अधिकारी होण्याची संधी
‘डिझाइन’मध्ये करिअर करायचंय?
12.jpg)
माझी स्पर्धा परीक्षा: ‘प्लॅन बी’ वेळेत निश्चित करा
2.jpg)
AI Trends 2024
वर्क फ्रॉम होम करायचे आहे? मग, ‘हे’ करिअर ऑप्शन आहेत बेस्ट
4.jpg)
These are the top 5 Indian cities with highest employer intent
How To Prepare For NEET UG Along With Class 12 Board Exam
MPPSC Result 2019 Out
Skill Development Courses 2024
UPSC Free Coaching
Career Tips
एनआयटी एमसीए कॉमन प्रवेश परीक्षा
5.jpg)
नवीन शैक्षणिक धोरणातही ‘एआय’चा समावेश!
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी
9.jpg)
जाहिरात क्षेत्रात करिअर करायचे आहे? मग, ‘हे’ कोर्सेस तुम्ही करायलाच हवेत
Career Tips
6.jpg)
एमपीएससीची तयारी
8.jpg)
डिजिटल मार्केटिंग - काळाची गरज
Career Options for Arts Stream
करिअर घडविताना : आर्किटेक्चरसाठी प्रवेश प्रक्रिया
नोकरीची संधी
1.jpeg)
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी:कौशल्ये शिकणे गरजेचे
तुम्हाला Apple मध्ये जॉब कसा मिळू शकतो?
Career In Railways
करिअरमध्ये अपयशाची चिंता न करता शिकत राहणे महत्वाचे
.png)
UPSC-MPSC : समुद्राची पातळी वाढणे म्हणजे काय
कॉर्पोरेट कम्युनिकेटर बनायचंय? जाणून घ्या या क्षेत्रातील संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉइंट एन्ट्रन्स स्क्रीनिंग टेस्ट
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इंग्रजी अभ्यासानंतरच्या करिअरच्या वाटा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: पाठांतराच्या 'या' सोप्या टिप्स नक्की वाचा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विदेशात शिक्षणाची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: अकरावी ऑनलाईन प्रवेशासाठी आज अखेरची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: फूटवेअर डिझायनिंगमध्ये उत्तम करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नऊ रंग करिअरचे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: स्पर्धा जिंकण्यासाठी ‘एआय’ आधारित मार्केटिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: खगोल भौतिकी प्रवेश परीक्षा
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे क्षेत्र निवडताना
Career Guidance 2023: Important tips for UPSC Interview round
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नोकरीसाठीच स्पर्धा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: करिअरची निवड करताना
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इव्हेंट मॅनेंजमेंटमधील करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ध्यानधारणा आणि अभ्यास
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: उच्च शिक्षण आणि मानसिक स्वास्थ्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे करिअर क्षेत्र
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉईंट अ‍ॅडमिशन टेस्ट फॉर मास्टर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एनडीएच्या परीक्षेची तयारी कशी करावी?
3.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सामाजिक मानसशास्त्र वृत्ती
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: चॅटजीपीटी/एआय/डिकोडिंग/कोडिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विपश्‍यना आणि जीवन
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कॉमन लॉ ॲडमिशन टेस्ट
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एक्साइज इन्स्पेक्टर
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ‘स्टेम’ क्षेत्रातील मुलींचे शिक्षण आणि प्रतिनिधित्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: तुम्हाला प्रश्न पडतात का?
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कौशल्याधिष्ठित जगाचा ‘स्किल्ड’ पासवर्ड
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: संवादाचं कौशल्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: गुगल कंपनीमध्ये इंटर्नशिप आणि नोकरीची सुवर्णसंधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: हिंदी भाषेमधील करिअरचे पर्याय
महाराष्ट्र अभियांत्रिकी शिक्षक सेवा गट-अ’ पदांची भरती २०२३
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सांस्कृतिक उपक्रमावरील सहअभ्यासक्रम
SSC CGL Result 2023: CGL Tier 1 declared
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सर्वोच्च व्यावसायिक करिअर!
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कम्फर्ट झोनमधून बाहेर पडा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सकारात्मक बदलांच्या पाऊलखुणा
वाटा करिअरच्या २०२३: इंजिनिअरिंग प्रवेश परीक्षा
.jpg)
वाटा करिअरच्या २०२३: बी.टेक मध्ये सर्वाधिक प्लेसमेंट असलेले ट्रेड जाणून घ्या
वाटा करिअरच्या २०२३: पेंट टेक्नॉलॉजीमध्ये करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: डिझास्टर मॅनेजमेंट क्षेत्रात करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: संगणकासह संलग्न शाखांकडेच कल
2.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यातील अडथळे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: परदेशी शिक्षणासाठी चेवनिंग शिष्यवृत्ती
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: बाह्य व्यक्तिमत्त्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नर्सिंग वैद्यकीय क्षेत्रातील उत्तम करिअर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
वाटा करिअरच्या २०२३: फॅशन इंडस्ट्रीमध्ये नोकरीच्या चांगल्या संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: नोकरीच्या चांगल्या संधीसाठी प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम
Indian Coast Guard Recruitment 2023
वाटा करिअरच्या २०२३: मुक्त, दूरस्थ आणि ऑनलाइन पद्धतीचे शिक्षण
Students of 8th to 12th Std. & Under Graduates
Aptitude Test | Expert Counselling | Discover Career
Enquiry : info@vidyarthimitra.org
For Mock Exams MHT-CET, JEE, NEET
More->
WhatsApp AlertsIndia's Leading Educational Web Portal now available on Google play store Click to Download
.jpg)
2.jpg)
8.jpg)
.png)
