स्वातंत्र्यापूर्वी भारतातील अभियांत्रिकी शिक्षण मूलभूत आणि पारंपरिक उद्योगांशी केंद्रित होते.
इंग्रजी राजवटीतील जलसिंचन, विद्युत, सार्वजनिक बांधकाम, रेल्वे आणि रस्ते या विभागांकरिता अभियांत्रिकी शिक्षणाचे प्रयोजन झाले. दुसऱ्या महायुद्धानंतर शास्त्र आणि तंत्रज्ञानातील संशोधन आणि विकास अभूतपूर्व मानावा लागेल. वेगाने संशोधित होणाऱ्या तंत्रज्ञानाचा तंत्रशिक्षणात सातत्याने समावेश करणे क्रमप्राप्त बनले आहे.
स्वातंत्र्यानंतर नियोजित विकासासाठी भारताने मोठ्याप्रमाणात विधायक कार्यक्रम आखले. तंत्रशिक्षणाला बळकटी देऊन देशात तंत्रज्ञ आणि अभियंते निर्माण करणे, हा यापैकी एक विधायक महत्त्वाकांक्षी कार्यक्रम होय. जगात मोठी उच्च शिक्षण प्रणाली असणाऱ्या देशांमध्ये भारताची गणना होणे, हे या महत्त्वाकांक्षी कार्यक्रमाचे यश मानावे लागेल. देशातील सामाजिक आणि आर्थिक विकासात तंत्रशिक्षणाची भूमिका वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. भारतात कारागीर प्रशिक्षण, पदविका, पदवी, पदव्युत्तर आणि संशोधन या स्तरावर तंत्रशिक्षण दिले जाते.
ज्ञान आणि कौशल्यांची सांगड
अभियांत्रिकी शिक्षणात ज्ञान, कौशल्य,आकलन आणि अनुभव यांची व्यवस्थित सांगड घातली आहे. भौतिक क्रियांचे आकलन आणि स्पष्टीकरण विज्ञानामार्फत होते. क्रिया, प्रचिती आणि उपयोजन म्हणजे अभियांत्रिकी पदार्थ विज्ञान आणि अभियांत्रिकी यांच्या जोरावर अंतरिक्ष, संगणक, ऊर्जा आणि संवाद ही मुख्य प्रौद्योगिकी वाहक म्हणून भूमिका बजावत आहेत. जागतिक स्पर्धेत तग धरण्याकरिता अभियंत्यांची कल्पकता आणि कौशल्ये निर्णायक बनली आहेत. वैद्यकीय शाखेप्रमाणे अभियांत्रिकी नियम, सिद्धांत आणि प्रमेयांना धरून कार्य करते. अभियांत्रिकी सरावात विस्तृत स्वरूपाचे ज्ञान आणि कौशल्यांची सांगड असते.
सर्वसमावेशक दृष्टिकोन
शास्त्र तंत्रज्ञानाच्या आंतरविद्याशाखा क्षेत्रांसंबंधित काम असल्याने अभियंत्यांना सदोदित नवीन कौशल्ये अवगत करणे, अपरिहार्य ठरते. तंत्रज्ञानिगडीत समस्या सोडविणारा म्हणून अभियंत्यांकडे बघण्याचा दृष्टिकोन आहे. नुसते विश्लेषणीय ज्ञान असूनही चालत नाही. ठराविक कार्यासाठी अपेक्षित असलेले घटक, प्रणाली आणि प्रक्रिया यांचा विकास अभियांत्रिकी डिझाइनद्वारे साधला जातो. अभियांत्रिकी डिझाईनमध्ये गणित, मूलभूत शास्त्र, अभियांत्रिकी शास्त्र व पूरक शिक्षण यांचा वापर होतो. अभियांत्रिकी शाखानिहाय राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय डिझाईन परिमाणे व त्यासंबंधी कायदे अर्थ, आरोग्य, सुरक्षितता, पर्यावरण सामाजिक विचार व इतर महत्त्वाच्या बाबींशी निगडित असतात. तेव्हा मूलभूत शास्त्राद्वारे मिळालेली एखाद्या समस्येची उकल ही पुष्कळदा अभियांत्रिकी व्यवहार्यतेशी सुसंगत राहील असे नसते. सर्वसमावेशक दृष्टिकोन ठेवून नवीन अभियांत्रिकी रचना अथवा डिझाईन हा अभियांत्रिकी शिक्षणाचा आत्मा आहे. कल्पकता, अभ्यासपूर्ण विश्लेषणीय विचारशैली, व्यवहार्यता, कार्य व्यवस्थापन आदी गुणांचा विकास अभियांत्रिकी शिक्षणातून साधला जातो. शास्त्र - तंत्रज्ञानाची व्यापकता प्रचंड मोठी आहे. जीवनाच्या प्रत्येक अंगाशी तंत्रज्ञानाचा जवळचा संबंध येतो. तेव्हा सहाजिकपणे अभियंते व तंत्रज्ञ यांची मागणी सात्यत्याने वाढते आहे. दहावी-बारावीनंतर अभियांत्रिकी शिक्षणाचा पर्याय शास्त्र-तंत्रज्ञानाचे मोठे दालन खुला करणारा आहे. व्यवसायाभिमुख शिक्षण असल्याने रोजगाराच्या संधी विपुल प्रमाणात उपलब्ध होत आहेत.
लेखक- - राजेश ओहोळ
भावनिक बुद्धिमत्तेच्या विकासाची गरज
‘बीबीए/बीसीए’ला ‘सीईटी’ का?
Career Opportunities in Physiotherapy
UPSC Exam Preparation Tips
दातांचे डॉक्टर व्हायचंय?
Career In Fashion Designing
एनसीसी उमेदवारांना भारतीय सैन्यात थेट अधिकारी होण्याची संधी
‘डिझाइन’मध्ये करिअर करायचंय?
12.jpg)
माझी स्पर्धा परीक्षा: ‘प्लॅन बी’ वेळेत निश्चित करा
2.jpg)
AI Trends 2024
वर्क फ्रॉम होम करायचे आहे? मग, ‘हे’ करिअर ऑप्शन आहेत बेस्ट
4.jpg)
These are the top 5 Indian cities with highest employer intent
How To Prepare For NEET UG Along With Class 12 Board Exam
MPPSC Result 2019 Out
Skill Development Courses 2024
UPSC Free Coaching
Career Tips
एनआयटी एमसीए कॉमन प्रवेश परीक्षा
5.jpg)
नवीन शैक्षणिक धोरणातही ‘एआय’चा समावेश!
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी
9.jpg)
जाहिरात क्षेत्रात करिअर करायचे आहे? मग, ‘हे’ कोर्सेस तुम्ही करायलाच हवेत
Career Tips
6.jpg)
एमपीएससीची तयारी
8.jpg)
डिजिटल मार्केटिंग - काळाची गरज
Career Options for Arts Stream
करिअर घडविताना : आर्किटेक्चरसाठी प्रवेश प्रक्रिया
नोकरीची संधी
1.jpeg)
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी:कौशल्ये शिकणे गरजेचे
तुम्हाला Apple मध्ये जॉब कसा मिळू शकतो?
Career In Railways
करिअरमध्ये अपयशाची चिंता न करता शिकत राहणे महत्वाचे
.png)
UPSC-MPSC : समुद्राची पातळी वाढणे म्हणजे काय
कॉर्पोरेट कम्युनिकेटर बनायचंय? जाणून घ्या या क्षेत्रातील संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉइंट एन्ट्रन्स स्क्रीनिंग टेस्ट
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इंग्रजी अभ्यासानंतरच्या करिअरच्या वाटा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: पाठांतराच्या 'या' सोप्या टिप्स नक्की वाचा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विदेशात शिक्षणाची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: अकरावी ऑनलाईन प्रवेशासाठी आज अखेरची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: फूटवेअर डिझायनिंगमध्ये उत्तम करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नऊ रंग करिअरचे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: स्पर्धा जिंकण्यासाठी ‘एआय’ आधारित मार्केटिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: खगोल भौतिकी प्रवेश परीक्षा
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे क्षेत्र निवडताना
Career Guidance 2023: Important tips for UPSC Interview round
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नोकरीसाठीच स्पर्धा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: करिअरची निवड करताना
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इव्हेंट मॅनेंजमेंटमधील करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ध्यानधारणा आणि अभ्यास
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: उच्च शिक्षण आणि मानसिक स्वास्थ्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे करिअर क्षेत्र
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉईंट अ‍ॅडमिशन टेस्ट फॉर मास्टर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एनडीएच्या परीक्षेची तयारी कशी करावी?
3.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सामाजिक मानसशास्त्र वृत्ती
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: चॅटजीपीटी/एआय/डिकोडिंग/कोडिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विपश्‍यना आणि जीवन
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कॉमन लॉ ॲडमिशन टेस्ट
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एक्साइज इन्स्पेक्टर
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ‘स्टेम’ क्षेत्रातील मुलींचे शिक्षण आणि प्रतिनिधित्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: तुम्हाला प्रश्न पडतात का?
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कौशल्याधिष्ठित जगाचा ‘स्किल्ड’ पासवर्ड
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: संवादाचं कौशल्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: गुगल कंपनीमध्ये इंटर्नशिप आणि नोकरीची सुवर्णसंधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: हिंदी भाषेमधील करिअरचे पर्याय
महाराष्ट्र अभियांत्रिकी शिक्षक सेवा गट-अ’ पदांची भरती २०२३
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सांस्कृतिक उपक्रमावरील सहअभ्यासक्रम
SSC CGL Result 2023: CGL Tier 1 declared
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सर्वोच्च व्यावसायिक करिअर!
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कम्फर्ट झोनमधून बाहेर पडा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सकारात्मक बदलांच्या पाऊलखुणा
वाटा करिअरच्या २०२३: इंजिनिअरिंग प्रवेश परीक्षा
.jpg)
वाटा करिअरच्या २०२३: बी.टेक मध्ये सर्वाधिक प्लेसमेंट असलेले ट्रेड जाणून घ्या
वाटा करिअरच्या २०२३: पेंट टेक्नॉलॉजीमध्ये करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: डिझास्टर मॅनेजमेंट क्षेत्रात करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: संगणकासह संलग्न शाखांकडेच कल
2.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यातील अडथळे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: परदेशी शिक्षणासाठी चेवनिंग शिष्यवृत्ती
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: बाह्य व्यक्तिमत्त्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नर्सिंग वैद्यकीय क्षेत्रातील उत्तम करिअर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
वाटा करिअरच्या २०२३: फॅशन इंडस्ट्रीमध्ये नोकरीच्या चांगल्या संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: नोकरीच्या चांगल्या संधीसाठी प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम
Indian Coast Guard Recruitment 2023
वाटा करिअरच्या २०२३: मुक्त, दूरस्थ आणि ऑनलाइन पद्धतीचे शिक्षण
Students of 8th to 12th Std. & Under Graduates
Aptitude Test | Expert Counselling | Discover Career
Enquiry : info@vidyarthimitra.org
For Mock Exams MHT-CET, JEE, NEET
More->
WhatsApp AlertsIndia's Leading Educational Web Portal now available on Google play store Click to Download
.jpg)
2.jpg)
8.jpg)
.png)
