महापालिकांच्या मलनिस्सारण वाहिन्यांमध्ये दुरुस्तीसाठी अजूनही माणसाला उतरावे लागते आणि त्यात अनेक वेळा गुदमरून कामगारांचा मृत्यू झाल्याच्या बातम्या आपण नेहमी वाचतो.
रेल्वे रूळांवरती त्यांची देखभाल करण्यासाठी दररोज मैलोन मैल चालत जाणारे कष्टकरी किंवा साध्या पिठाच्या गिरणीतील कामगार ते आस्थापनांमध्ये रंगांची फवारणी करणारा कामगार वा शेतांमध्ये कीटकनाशकाची फवारणी करणारा शेतकरी या सर्वांच्या श्‍वसनातून पिठाचे बारीक कण/रंग कण/रसायने त्यांच्या फुफुसात जातात, ज्यामुळे जिवाला धोका संभवतो.
रोबो हेच उत्तर!
या झाल्या काही प्रातिनिधिक घटना, एकविसाव्या शतकात अशा क्लिष्ट, अपायकारक आणि धोकादायक कामांसाठी अजूनही मानवाला जोखीम पत्करावी लागते हे सत्य आहे, पण हे अभिमानास्पद नाही. याला ह्याला काहीच उपाय नाही का? नक्कीच आहे, तो म्हणजे रोबो-यंत्रमानव. ज्या ठिकाणी मानवाच्या जीवाला धोका संभवतो किंवा अत्यंत कष्टकारक काम करण्यासाठी मानवांऐवजी यंत्रमानवांचा उपयोग केला जाऊ शकतो आणि ती वेळ आता आली आहे. स्वयंगती यंत्र, ज्याच्या हालचाली संगणक प्रणालींद्वारे नियंत्रित करता येतात आणि जे विशिष्ट कार्ये अगदी अचूकतेने कुठल्याही मानवी हस्तक्षेपाशिवाय करू शकते त्याला यंत्रमानव असे संबोधतात. साधारणतः १९५०च्या दरम्यान ‘युनिमेट’ या पहिल्या यंत्रमानवाची निर्मिती जॉर्ज देओल या वैज्ञानिकाने केली. सर्वांत प्रथम ‘युनिमेट’चा वापर १९६१मध्ये जनरल इलेक्ट्रिक या कंपनीमध्ये करण्यात आला. रोबोट ही रोबोटा या झेक शब्दापासून घेतलेली संकल्पना असून, त्याचा अर्थ सक्तीचा कामगार (गुलाम) असा होतो. यंत्र मानवांचा उपयोग आतापर्यंत प्रामुख्याने उत्पादन आस्थापनांमध्ये करण्यात आला. बदलत्या परिस्थितीनुसार, चांगल्या दर्जाची उत्पादने कमी किमतीत आणि कमी वेळात उपलब्ध होण्यासाठी तसेच मानवाच्या जीवाला असलेला धोका टाळण्यासाठी रोबोट्स वापर सुरू झाला. आजच्या परिस्थितीत उत्पादनात एकावेळी अनेक रोबोट्स एकत्रितपणे वापरात असलेले दिसतात, या समूहाला स्वार्म रोबोटिक्स म्हणजेच यंत्र मानवांचा थवा असे संबोधले जाते.
शस्त्रक्रिया आणि शुश्रूषा
येत्या काळात यंत्र मानवांच्या अनुप्रयोगांचा परीघ वाढत जाणार आहे. हिमालयासारख्या ठिकाणी प्रतिकूल परिस्थितीत सैनिकांऐवजी यंत्रमानवांचा उपयोग केला जाऊ शकतो, अमेरिकेने तो चालूही केला आहे. वैद्यकीय क्षेत्र हे यंत्र मानवांच्या उपयोगासाठी अत्यंत नावीन्यपूर्ण आहे. शास्त्रक्रियेसोबतच रुग्णांवर उपचार आणि शुश्रूषा यासाठी त्यांचा वापर प्रभावीपणे केला जाऊ शकतो. निष्णात डॉक्टर्स कुठूनही अगदी दूरच्या रुग्णावर यंत्रमानवाच्या साहाय्याने यशस्वी शस्त्रक्रिया करू शकतात. कोरोना काळात भारतात दवाखान्यात यंत्रमानव असते, तर कदाचित आपण काही डॉक्टरांचा जीव निश्‍चितच वाचवू शकलो असतो. याच बरोबर शेती, अंतराळ संशोधन, पाण्याच्या खालील संशोधन, दैनंदिन जीवनातील गरजा जसे, सुरक्षा, घराची स्वच्छता, अन्न प्रक्रिया, करमणूक इत्यादी क्षेत्रात ही उपयोग वाढेल. मानवरहित हवाई वाहन हे कुठल्याही वैमानिकांशिवाय उडू शकते, आता त्याला प्रचलित भाषेत आपण ड्रोन म्हणून ओळखतो, जो रोबोटिक्सचाच एक प्रकार आहे.
हे वाहन मानवरहित विमान प्रणालीचा एक भाग असून, ज्याचे उड्डाण जमिनीवरील दूरस्थ नियंत्रणाद्वारे संदेशवहनातून केले जाते. हेरगिरी, टेहळणी आणि हल्ला/आक्रमण यापासून सुरु झालेला ड्रोनचा प्रवास, संरक्षण क्षेत्रात प्रतिमा प्रक्रियांचा वापर करून आता भूसुरंगाचा शोध लावण्यासाठी अतिशय प्रभावीपणे केला जात आहे. हवाई छायाचित्रण हे नागरी अनुप्रयोगांमध्ये अत्यंत सोपे झाले आहे. पिकांची पाहणी व त्यावरील रोगांची माहिती गोळा करण्याकरिता ड्रोन उपयोगात आणले जात आहेत. संकटांमध्ये शोध आणि बचाव कार्य, विजेच्या तारांची पाहणी, अनधिकृत बांधकामांचे नियंत्रण, जमिनींचे सर्वेक्षण, भूस्खलन मोजणी, अतिमहत्त्वाच्या व्यक्तींच्या प्रवासाच्या मार्गाची टेहळणी या नवीन क्षेत्रांचा समावेश होत आहे. जंगलातील प्राण्यांची गणना, जंगलातील आगीचा पाहणी आणि शोध, शिकाऱ्यांचा शोध या विशिष्ट कार्यांच्या अन्वेषणातही आता ड्रोन्स वापरले जात आहेत.
भविष्यात अनेक करिअर संधी
पेरू मधील शास्त्रज्ञांनी पुरातत्त्व अभ्यासासाठी या हवाई वाहनांचा उपयोग चालू केला आहे. अतिदुर्गम भागात औषधी आणि छोटी वैद्यकीय उपकरणे पाठविण्यासाठीचा प्रयोग सुद्धा डीएचएल या जगप्रसिद्ध मालवाहतूकदाराने केला आहे आणि तो यशस्वी ठरला आहे. इंडस्ट्रिअल इंटरनेट ऑफ थिंग्ज हे बुद्धिमान साधनांचे जाळे असून, ही प्रणाली माहितीचे संकलन, देवाणघेवाण, अवलोकन आणि विश्लेषण करते. यंत्रमानव जेंव्हा थव्यांमध्ये काम करतात तेव्हा इंडस्ट्रिअल इंटरनेट ऑफ थिंग्स चा वापर केला जातो. या प्रणाली मध्ये संवेदक आणि प्रेरकांचा उपयोग केला जातो. या माहितीवरूनच अनेक महत्त्वाचे निर्णय घेतले जाऊ शकतात. कृत्रिम बुद्धिमत्ता हे सर्वच क्षेत्रासाठी जणू आता वरदानच ठरत आहे. मानवी बुद्धिमत्तेला यंत्र प्रणालीमध्ये वापरून त्यांना मानवाप्रमाणे निर्णय घेण्यास तयार करणे यास कृत्रिम बुद्धिमत्ता असे संबोधतात. यंत्र मानवांना अत्यंत प्रगत अशा क्षमतांनी सक्षम करण्यासाठी कृत्रिम बुद्दीमत्तेचाच उपयोग केला जातोय. या क्षेत्रात काम करण्यासाठी चार पर्याय उपलब्ध आहेत. यंत्रमानव निर्मिती, यंत्रमानव आज्ञावली निर्मिती, नवीन अनुप्रयोगांचा शोध घेणे आणि कृत्रिम बुद्धीमत्ता. रोबोटिक्स या क्षेत्राचा भविष्यातील विस्तार पाहता यंत्र अभियांत्रिकी, यंत्रमानव अभियांत्रिकी, अणुविद्युत अभियांत्रिकी, विद्युत अभियांत्रिकी या शाखांच्या विद्यार्थ्यांना भविष्यात अनेक संधी उपलब्ध होतील.
- प्रा. डॉ. गणेश काकांडीकर
(लेखक डॉ. विश्वनाथ कराड एम.आय.टी. विश्वशांती विद्यापीठ येथे प्राध्यापक व संकुल प्रमुख आहेत.)
----------------------------------------------------------------------------------------------------
1.jpg)
Admission Guidance 2021: WhatsApp https://wa.me/917720025900
Get real-time alerts and all the news on your phone with the all-new VidyarthiMitra app. Download from Google Play
Aptitude Test | Career Counselling | Option From Filling | Admission Assistance |
Call 77200 25900 or 77200 81400
11th Admissions (FYJC) & DTE Cut-off | Cutoffs 2021 |
We bring you the fastest and relevant notifications on Bank, Railways, and Govt Jobs. Stay Connected
Join us on WhatsApp https://wa.me/917720025900
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Get free Educational & jobs alert on WhatsApp OR Telegram(https://t.me/VidyarthiMitra) Save this mobile number (77200 25900) on your phone as VidyarthiMitra.org and send WHATSAPP message (Your Name, City & Interest)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
'विद्यार्थी मित्र' जॉईन करा आणि मिळवा न्यूज, नोकरी, शासकीय व निमशासकीय नोकऱ्यांच्या जाहिराती व माहिती अगदी विनामूल्य ते ही आपल्या व्हॉटस्अॅपवर किंवा* *टेलेग्राम (https://t.me/VidyarthiMitra) हा मोबाईल नं. सेव्ह करून आपले <नाव> <शहराचे नाव> <नोकरी> ७७२०० २५९०० मेसेज पाठवा.
‘बीबीए/बीसीए’ला ‘सीईटी’ का?
Career Opportunities in Physiotherapy
UPSC Exam Preparation Tips
दातांचे डॉक्टर व्हायचंय?
Career In Fashion Designing
एनसीसी उमेदवारांना भारतीय सैन्यात थेट अधिकारी होण्याची संधी
‘डिझाइन’मध्ये करिअर करायचंय?
12.jpg)
माझी स्पर्धा परीक्षा: ‘प्लॅन बी’ वेळेत निश्चित करा
2.jpg)
AI Trends 2024
वर्क फ्रॉम होम करायचे आहे? मग, ‘हे’ करिअर ऑप्शन आहेत बेस्ट
4.jpg)
These are the top 5 Indian cities with highest employer intent
How To Prepare For NEET UG Along With Class 12 Board Exam
MPPSC Result 2019 Out
Skill Development Courses 2024
UPSC Free Coaching
Career Tips
एनआयटी एमसीए कॉमन प्रवेश परीक्षा
5.jpg)
नवीन शैक्षणिक धोरणातही ‘एआय’चा समावेश!
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी
9.jpg)
जाहिरात क्षेत्रात करिअर करायचे आहे? मग, ‘हे’ कोर्सेस तुम्ही करायलाच हवेत
Career Tips
6.jpg)
एमपीएससीची तयारी
8.jpg)
डिजिटल मार्केटिंग - काळाची गरज
Career Options for Arts Stream
करिअर घडविताना : आर्किटेक्चरसाठी प्रवेश प्रक्रिया
नोकरीची संधी
1.jpeg)
स्पर्धेत धावण्यापूर्वी:कौशल्ये शिकणे गरजेचे
तुम्हाला Apple मध्ये जॉब कसा मिळू शकतो?
Career In Railways
करिअरमध्ये अपयशाची चिंता न करता शिकत राहणे महत्वाचे
.png)
UPSC-MPSC : समुद्राची पातळी वाढणे म्हणजे काय
कॉर्पोरेट कम्युनिकेटर बनायचंय? जाणून घ्या या क्षेत्रातील संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉइंट एन्ट्रन्स स्क्रीनिंग टेस्ट
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इंग्रजी अभ्यासानंतरच्या करिअरच्या वाटा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: पाठांतराच्या 'या' सोप्या टिप्स नक्की वाचा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विदेशात शिक्षणाची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: अकरावी ऑनलाईन प्रवेशासाठी आज अखेरची संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: फूटवेअर डिझायनिंगमध्ये उत्तम करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नऊ रंग करिअरचे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: स्पर्धा जिंकण्यासाठी ‘एआय’ आधारित मार्केटिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: खगोल भौतिकी प्रवेश परीक्षा
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे क्षेत्र निवडताना
Career Guidance 2023: Important tips for UPSC Interview round
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नोकरीसाठीच स्पर्धा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: करिअरची निवड करताना
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: इव्हेंट मॅनेंजमेंटमधील करिअर संधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ध्यानधारणा आणि अभ्यास
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: उच्च शिक्षण आणि मानसिक स्वास्थ्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: आवडीचे करिअर क्षेत्र
1.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: जॉईंट अ‍ॅडमिशन टेस्ट फॉर मास्टर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एनडीएच्या परीक्षेची तयारी कशी करावी?
3.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सामाजिक मानसशास्त्र वृत्ती
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: चॅटजीपीटी/एआय/डिकोडिंग/कोडिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विपश्‍यना आणि जीवन
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कॉमन लॉ ॲडमिशन टेस्ट
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: एक्साइज इन्स्पेक्टर
.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ‘स्टेम’ क्षेत्रातील मुलींचे शिक्षण आणि प्रतिनिधित्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: तुम्हाला प्रश्न पडतात का?
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कौशल्याधिष्ठित जगाचा ‘स्किल्ड’ पासवर्ड
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: संवादाचं कौशल्य
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: गुगल कंपनीमध्ये इंटर्नशिप आणि नोकरीची सुवर्णसंधी
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: हिंदी भाषेमधील करिअरचे पर्याय
महाराष्ट्र अभियांत्रिकी शिक्षक सेवा गट-अ’ पदांची भरती २०२३
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सांस्कृतिक उपक्रमावरील सहअभ्यासक्रम
SSC CGL Result 2023: CGL Tier 1 declared
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सर्वोच्च व्यावसायिक करिअर!
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: कम्फर्ट झोनमधून बाहेर पडा
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: सकारात्मक बदलांच्या पाऊलखुणा
वाटा करिअरच्या २०२३: इंजिनिअरिंग प्रवेश परीक्षा
.jpg)
वाटा करिअरच्या २०२३: बी.टेक मध्ये सर्वाधिक प्लेसमेंट असलेले ट्रेड जाणून घ्या
वाटा करिअरच्या २०२३: पेंट टेक्नॉलॉजीमध्ये करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: डिझास्टर मॅनेजमेंट क्षेत्रात करिअर संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: संगणकासह संलग्न शाखांकडेच कल
2.jpg)
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यातील अडथळे
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: परदेशी शिक्षणासाठी चेवनिंग शिष्यवृत्ती
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: बाह्य व्यक्तिमत्त्व
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: नर्सिंग वैद्यकीय क्षेत्रातील उत्तम करिअर
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: ग्रॅज्युएट अॅप्टिट्यूड टेस्ट इन इंजिनिअरिंग
वाटा करिअरच्या २०२३: फॅशन इंडस्ट्रीमध्ये नोकरीच्या चांगल्या संधी
वाटा करिअरच्या २०२३: नोकरीच्या चांगल्या संधीसाठी प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम
Indian Coast Guard Recruitment 2023
वाटा करिअरच्या २०२३: मुक्त, दूरस्थ आणि ऑनलाइन पद्धतीचे शिक्षण
ISRO IPRC Admit Card out for CBT 2023
विद्यार्थी पालक संवाद २०२३: फॅशन डिझायनिंग क्षेत्रातील करिअरच्या संधी
Students of 8th to 12th Std. & Under Graduates
Aptitude Test | Expert Counselling | Discover Career
Enquiry : info@vidyarthimitra.org
For Mock Exams MHT-CET, JEE, NEET
More->
WhatsApp AlertsIndia's Leading Educational Web Portal now available on Google play store Click to Download
.jpg)
2.jpg)
8.jpg)
.png)
